Heilige Johannes Nepomuk

1340 - 1393

Feestdag: 16 mei

Ook bekend als: Nepomucene; Johann van Nepomuk

Johannes Nepomuk werd rond het jaar 1340 geboren in Pomuk of Nepomuk, een kleine stad in het district Pilsen, Bohemen. Als zuigeling werd Johannes ernstig ziek, maar door de constante gebeden van zijn ouders werd hij genezen. Als dank voor de genezing werd dit kind aan God opgedragen. De familie was rijk genoeg om Johannes goed godsdienstig onderwijs te laten volgen. Rond 1345 wordt hij pastoor in van de parochie Sint-Gallus in Praag. In 1387 behaalde hij in Padua de dopctorstitel.

Later vertoefde hij als priester aan het hof van koning Wenceslaus IV (Vaclav) van Bohemen, die van 1378 tot 1400 bovendien een Rooms-katholieke koning was. Deze koning was een tiran voor zijn volk en voor zijn vrouw, de beeldschone koningin Sofie. Het zinde hem niet dat zijn echtgenote godsdien-stiger werd en Johannes Nepomuk tot biechtvader nam. De wantrouwende en jaloerse Wenceslaus, die de moeilijkheden met de Boheemse adel niet de baas kon worden, verdacht zijn vrouw van oneerbare betrekkingen en liet haar gevangen zetten. Nepomuk zocht haar regelmatig op en nam haar de biecht af. Na een van die bezoeken eiste de koning van de biechtvader dat hij hem zou vertellen wat de koningin hem bij de biecht had toevertrouwd. Johannes Nepomuk weigerde. Het biechtgeheim was hem heilig. Hij werd gefolterd, maar bleef bij zijn weigering, waarop Wenceslaus hem aan handen en voeten gebonden te middernacht van de Karelsbrug (Karluv most) in het ijskoude water van de rivier de Moldau (Vltava) liet werpen. Daarom wordt Johannes Nepomuk afge-beeld met een vinger op de lippen.

Er worden tal van wonderen vermeld die verband houden met deze moord, die op 20 maart 1393 werd gepleegd. Zo zou de rivier zijn drooggevallen toen het lichaam van de martelaar het water raakte. Boven de brug werden lichtende stralen waargenomen. Andere overleveringen vertellen dat het lichaam op de Moldau bleef drijven terwijl vijf sterren een aureool om het hoofd van de verdronkene vormden. Heel Praag schijnt te zijn uitgelopen om dit wonder te aanschouwen en de koning trok zich voor een paar weken terug op het platteland, want die durfde voorlopig zijn gezicht niet in Praag te vertonen. Johannes Nepomuk werd (en wordt nog steeds) als een martelaar vereerd. Hij kreeg een prachtige begrafenis en ligt nu in een tombe in de St. Vitus Kathedraal achter Prazcy Hrad en zijn standbeeld siert talrijke bruggen en kerken overal ter wereld en ook op alle afbeeldingen van hem staat hij afgebeeld met een kruis in zijn armen (teken van martelaarschap) en een heiligenkrans bestaande uit 5 sterren rond zijn hoofd. Het huidige bronzen beeld van de Heilige Johannes Nepomuk werd in 1683 op de Karelsbrug in Praag geplaatst en wel op de achtste pijler als men van de Altstadtertorne komt. Volgens de overlevering gaat elke wens die je doet bij het aanraken van zijn beeltenis in vervulling. Op de exacte plaats van Nepomuk verdronk, een meter of tien van de plaats waar zijn standbeeld nu staat, wijst een kruis met een halo van 5 sterren de plek aan waar dat gebeurde.

Eeuwenlang komen bedevaartgangers naar de Karelsbrug om de heilige eer te bewijzen. Uit Bohemen, Moravië en Hongarije stromen tussen 16 en 24 mei de pelgrims er samen. Er kwamen er dan vaak zoveel dat het gewone verkeer over de brug gestaakt moest worden. Johannes Nepomuk is vooral in Midden-Europa een bekende brugheilige. Johannes Nepomuk werd op 31 mei 1721 zaligverklaard door paus Innocentius XIII. Hij werd op 19 maart 1729 heilig verklaard door paus Benedictus XIII.
Het Limburgse Swalmen is de enige plaats in Nederland met zijn beeltenis op de brug over de Swalm. Op de Johannesbrug aldaar staat een prachtige Nepomukfiguur in brons van K. Zimmerman (1951).

Patroon:

Van de biechtvaders, schutspatroon van Bohemen, patroon van de kloosterkerk te Wittem (Nederland), beschermheilige tegen verdrinking en watersnood, grote droogte en bij laster of valse aanklacht.